Οι ερευνητές ανέλυσαν σχεδόν 400.000 κύτταρα προκειμένου να δημιουργήσουν ένα λεπτομερές «προφίλ» της ενδομητρίωσης.

Περίπου η 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας πάσχει από ενδομητρίωση. Υπολογίζεται ότι οι ασθενείς με ενδομητρίωση ξεπερνούν τα 190 εκατομμύρια παγκοσμίως. Πολλές γυναίκες περιμένουν κατά μέσο όρο 7-8 χρόνια για να διαγνωστούν και σε άλλες περιπτώσεις, δεν μαθαίνουν ποτέ ποια ασθένεια προκαλεί τα συμπτώματα που έχουν.

Στην ενδομητρίωση, ιστός παρόμοιος με την επένδυση της μήτρας (ενδομήτριο) αναπτύσσεται σε άλλα σημεία του οργανισμού, προκαλώντας βαριά και επώδυνη περίοδο, κοιλιακό και πυελικό πόνο και μια σειρά από άλλα συμπτώματα, μεταξύ των οποίων η υπογονιμότητα.

Δεν υπάρχει θεραπεία για την ενδομητρίωση και πολλές φορές, τα φάρμακα που χορηγούνται για να μειωθούν τα συμπτώματα δεν έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η χειρουργική αφαίρεση των εστιών της ενδομητρίωσης είναι πολλές φορές η λύση, χωρίς όμως να είναι απολύτως βέβαιο ότι δεν θα δημιουργηθούν νέες εστίες στο μέλλον.

Το λεπτομερές μοριακό προφίλ της ενδομητρίωσης το οποίο δημιούργησαν οι ερευνητές, μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των διαγνωστικών και θεραπευτικών επιλογών για τις γυναίκες που πάσχουν από την ασθένεια.

Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης περιλαμβάνουν:

• επώδυνες περιόδους με αυξημένη αιμορραγία
• κηλίδες αίματος μεταξύ των περιόδων
• πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή ή κατά την κένωση της ουροδόχου κύστης ή των εντέρων
• πόνος στην κοιλιά, στη μέση και στη λεκάνη
• υπογονιμότητα

Για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων χορηγούνται φάρμακα όπως μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και αντισυλληπτικά χάπια, ορμονικά σπιράλ, ενώ η πιο δραστική αντιμετώπιση είναι η χειρουργική επέμβαση.

Η διάγνωση και η θεραπεία της ενδομητρίωσης παραμένει μέχρι τώρα χειρουργική και βασίζεται στην αφαίρεση των εστιών της ενδομητρίωσης, οι οποίες αναπτύσσονται στο περιτόναιο (έναν λεπτό  υμένα που επενδύει την κοιλιακή κοιλότητα και περιβάλλει τα σπλάχνα) και στις ωοθήκες, σε συνδυασμό με διάφορες ορμονικές θεραπείες.

Εδώ και δεκαετίες δεν έχει υπάρξει πρόοδος στη διάγνωση και τη θεραπεία της ενδομητρίωσης.

Στη νέα μελέτη, που έγινε με επικεφαλής ερευνητές από το Ιατρικό Κέντρο Cedars-Sinai στο Λος Άντζελες, αναλύθηκαν σχεδόν 400.000 κύτταρα, με στόχο να δημιουργηθούν κυτταρικά και μοριακά προφίλ των κυττάρων της ενδομητρίωσης.

Τα ευρήματά της νέας μελέτης μπορεί να οδηγήσουν σε πιο εύκολη διάγνωση και πιο αποτελεσματικές θεραπείες για την ενδομητρίωση.

Η ενδομητρίωση παραμένει μία μυστηριώδης γυναικολογική πάθηση. Λίγες μελέτες έχουν χρηματοδοτηθεί, με αποτέλεσμα να παραμένουν αναπάντητα βασικά ερωτήματα σχετικά με την ασθένεια.

«Η νέα μελέτη είναι ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός στην κατανόηση της βιολογίας αυτής της ασθένειας», είπαν οι ερευνητές.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μεθόδους αιχμής για να αναλύσουν περισσότερα από 370.000 κύτταρα από 21 συμμετέχουσες, 17 από τις οποίες είχαν ενδομητρίωση και τέσσερις που δεν είχαν.

Έλαβαν δείγματα διαφορετικών ιστών (περιτοναϊκή ενδομητρίωση, ενδομητριώματα ωοθηκών, ευτοπικά δείγματα ενδομητρίου και μη εμπλεκόμενους με την ασθένεια ιστούς ωοθηκών. Το ευτοπικό ενδομήτριο και οι μη εμπλεκόμενοι ιστοί ωοθηκών προήλθαν από γυναίκες που είχαν και άλλες που δεν είχαν ενδομητρίωση.

Οι ερευνητές για πρώτη φορά ανέλυσαν τα χαρακτηριστικά των κυττάρων διαφόρων τύπων ενδομητρίωσης, ανάλογα με το σημείο του οργανισμού που υπάρχει η εστία. Δημιούργησαν έναν κατάλογο με τύπους κυττάρων ενδομητρίωσης και του μικροπεριβάλλοντος γύρω από αυτά.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τα κύτταρα με την τεχνική της αλληλούχησης του RNA. Αυτή η μέθοδος προσδιορίζει ποια γονίδια μεταγράφονται για τη δημιουργία RNA, προσδιορίζοντας ποιες πρωτεΐνες παράγει το κύτταρο. Οι ερευνητές προσδιόρισαν ποια γονίδια μεταγράφονται και είδαν τις διαφορές μεταξύ των τύπων κυττάρων.

Εντόπισαν μοριακές διαφορές μεταξύ των κύριων υποτύπων ενδομητρίωσης, συμπεριλαμβανομένης της περιτοναϊκής ενδομητρίωσης και του ενδομητριώματος των ωοθηκών.

«Διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν πολλές διαφορές όταν συγκρίναμε τα κύτταρα της ενδομητρίωσης με το ενδομήτριο. Τα κύτταρα της ενδομητρίωσης ανταποκρίνονται διαφορετικά στις ορμόνες και επικοινωνούν διαφορετικά με το ανοσοποιητικό σύστημα. Το γεγονός ότι συμπεριφέρονται τόσο διαφορετικά είναι πραγματικά συναρπαστικό, καθώς μας παρέχει δυνητικά νέους στόχους για τη θεραπεία της ασθένειας», είπαν οι ερευνητές.

Αυτός ο μοριακός «άτλαντας» αναμένεται να βοηθήσει ώστε να γίνεται νωρίτερα η διάγνωση της ενδομητρίωσης, να διαφοροποιηθούν οι υποτύποι ενδομητρίωσης, να κατανοήσουμε καλύτερα τα κοινά σημεία με τον καρκίνο των ωοθηκών σε ένα μικρό, αλλά σημαντικό, ποσοστό ασθενών με ενδομητρίωση, αλλά να μας δώσει και απαραίτητες πληροφορίες ώστε να αναπτυχθεί μία μοριακή, στοχευμένη θεραπεία για την ενδομητρίωση».

«Χρειαζόμαστε επειγόντως μια εξέταση αίματος για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης και αυτή είναι πλέον μια από τις κορυφαίες ερευνητικές μας προτεραιότητες. Είδαμε ότι στην ενδομητρίωση, πολλοί τύποι κυττάρων υπερπαράγουν τα ίδια γονίδια, γεγονός που θα διευκολύνει τον εντοπισμό αυτών των γονιδίων στο αίμα», είπαν οι ερευνητές.

Καθώς τα κύτταρα της ενδομητρίωσης και τα φυσιολογικά κύτταρα ανταποκρίνονται διαφορετικά στο ανοσοποιητικό σύστημα, νέες θεραπείες θα μπορούσαν να στοχεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

«Θα είμαστε σε θέση να θεραπεύσουμε την ενδομητρίωση διορθώνοντας τον τρόπο με τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα ανταποκρίνεται στις βλάβες. Αυτό είναι συναρπαστικό, γιατί μπορεί να υπάρχουν ανοσοθεραπείες που χρησιμοποιούνται για άλλες ασθένειες, οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν γρήγορα και για τη θεραπεία της ενδομητρίωσης».

https://www.nature.com/articles/s41588-022-01254-1

Μια νέα, μεγάλη προοπτική μελέτη ανέλυσε δεδομένα 112.056 γυναικών άνω των 28 ετών. Χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα μαθηματικά μοντέλα, η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες με ενδομητρίωση είχαν 34% μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου σε σχέση με τις γυναίκες που δεν πάσχουν από τη γυναικολογική αυτή ασθένεια.

Υπολογίζεται ότι 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν ενδομητρίωση, που είναι μία χρόνια, επώδυνη γυναικολογική πάθηση, στην οποία ιστός παρόμοιος με τον ιστό που καλύπτει εσωτερικά, σαν φόδρα τη μήτρα, αναπτύσσεται σε άλλα σημεία του οργανισμού, συνήθως στην πυελική χώρα (λεκάνη).

Προηγούμενη μελέτη της ίδιας ερευνητικής ομάδας είχε δείξει ότι η ενδομητρίωση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου.

«Είχαμε παρατηρήσει συσχέτιση μεταξύ της ενδομητρίωσης και του αυξημένου κινδύνου υπέρτασης, υψηλής χοληστερόλης και εμφράγματος του μυοκαρδίου», είπε ο επικεφαλής της μελέτης.

«Δεδομένου ότι αυτές οι παθήσεις σχετίζονται με τον κίνδυνο εγκεφαλικού, θέλαμε να καταλάβουμε εάν οι γυναίκες με ενδομητρίωση είχαν επίσης αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού».

Ενδομητρίωση και κίνδυνος εγκεφαλικού

Οι ερευνητές άντλησαν δεδομένα από τη μεγάλη Μελέτη Νοσηλευτών Υγείας ΙΙ (NHSII) στην οποία είχαν λάβει μέρος 116.429 γυναίκες που ήταν νοσοκόμες μεταξύ 25 και 42 ετών το 1989. Οι συμμετέχοντες στο NHSII απαντούσαν κάθε δύο χρόνια έως το 2017 σε ερωτηματολόγια σχετικά με ασθένειες και παράγοντες κινδύνου.

Αφαίρεσαν τις γυναίκες που είχαν ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος του μυοκαρδίου, καρκίνου (εκτός από μη μελανωματικό καρκίνο του δέρματος) ή είχαν κάνει bypass πριν τον Ιούνιο του 1989, αλλά και αυτές που είχαν διάγνωση ενδομητρίωσης χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί λαπαροσκοπικά.

Από τις 112.056 που συμμετείχαν στη νέα μελέτη, 5.244 είχαν ενδομητρίωση. Στα 28 χρόνια παρακολούθησης, υπήρξαν 893 περιστατικά εγκεφαλικών επεισοδίων.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μοντέλα προσαρμοσμένα για πιθανούς παράγοντες κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της πρόσληψης αλκοόλ, του εμμηνορροϊκού κύκλου στην εφηβεία και της φυσικής δραστηριότητας. Επιπλέον, οι ερευνητές εξέτασαν εάν ο κίνδυνος εγκεφαλικού θα μπορούσε να επηρεάζεται από άλλους παράγοντες όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υστερεκτομή και η μεταεμμηνοπαυσιακή ορμονοθεραπεία.

Ο απόλυτος κίνδυνος εγκεφαλικού παραμένει χαμηλός

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες με ιστορικό ενδομητρίωσης είχαν 34% μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού από τις γυναίκες χωρίς ιστορικό ενδομητρίωσης.

«Είναι αξιοσημείωτος, αλλά όχι εξαιρετικά υψηλός κίνδυνος. Ο απόλυτος κίνδυνος για οποιονδήποτε άνθρωπο να πάθει στη ζωή του εγκεφαλικό παραμένει αρκετά χαμηλός», είπαν οι ερευνητές.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η συσχέτιση μεταξύ της ενδομητρίωσης και του αυξημένου κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου οφείλεται εν μέρει στην υστερεκτομή (αφαίρεση της μήτρας) ή ωοθηκεκτομή (αφαίρεση των ωοθηκών) που είχαν κάνει οι γυναίκες.

«Υπολογίσαμε ότι περίπου το 40% των περιστατικών θα μπορούσε να έχει προκληθεί από το υψηλό ποσοστό υστερεκτομών, με και χωρίς ωοθηκεκτομή. Αυτό σημαίνει ότι  υπάρχει ένα επιπλέον 60% που οφείλεται σε άλλους παράγοντες», είπε ο επικεφαλής της μελέτης.

Ένας άλλος παράγοντας κινδύνου φάνηκε πως είναι η  μετεμμηνοπαυσιακή ορμονοθεραπεία, σε περιπτώσεις που η γυναίκα μπήκε στην εμμηνόπαυση στα 45 ή νωρίτερα, καθώς και όταν υπήρχε ιστορικό υπέρτασης ή υψηλής χοληστερόλης.

Από την ανάλυση των στοιχείων δεν φάνηκε να αυξάνεται ο κίνδυνος εγκεφαλικού στις γυναίκες με ενδομητρίωση ανάλογα με την ηλικία τους, τον δείκτη μάζας σώματος ή το ιστορικό υπογονιμότητας.

«Η υστερεκτομή μπορεί να είναι περιττή σε πολλές περιπτώσεις ενδομητρίωσης. Το αποτέλεσμα είναι ένας αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων, οι οποίες διαφορετικά θα μπορούσαν να αποφευχθούν σε μεγάλο βαθμό με τη σωστή χρήση της λαπαροσκοπικής εκτομής, είπαν οι ερευνητές.

Οι ερευνητές τόνισαν πως ελπίζουν ότι αυτή η μελέτη θα ευαισθητοποιήσει τους επαγγελματίες υγείας και τις ασθενείς με ενδομητρίωση σχετικά με τους κινδύνους της υστερεκτομής.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η ενδομητρίωση μπορεί να επηρεάσει την καρδιαγγειακή και υγεία των αγγείων του εγκεφάλου μιας γυναίκας. Οι γιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης και όχι μόνο οι γυναικολόγοι πρέπει να παρακολουθούν και να δίνουν την πρέπουσα προσοχή σε όλα τα συμπτώματα και τους παράγοντες κινδύνου μίας ασθενούς με .

Νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει γενετική σχέση μεταξύ της ενδομητρίωσης και υποτύπων του καρκίνου των ωοθηκών. Η ανακάλυψη αυτή μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους για τη θεραπεία των δύο ασθενειών.

Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι οι γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση έχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν επιθηλιακό καρκίνο των ωοθηκών.

Οι ερευνητές θέλησαν να εντοπίσουν τη γενετική βάση για τη σχέση των δύο ασθενειών. Η ενδομητρίωση είναι μία χρόνια ασθένεια που επηρεάζει την υγεία μίας στις 9 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Στις γυναίκες με ενδομητρίωση ιστός παρόμοιος με του ενδομητρίου (της «φόδρας» της μήτρας) αναπτύσσεται σε άλλα μέρη του σώματος, προκαλώντας πόνο και συχνά υπογονιμότητα.

«Η έρευνά μας έδειξε ότι οι γυναίκες που έχουν συγκεκριμένους  γενετικούς δείκτες έχουν προδιάθεση για ενδομητρίωση, αλλά και υψηλότερο κίνδυνο ορισμένων υποτύπων επιθηλιακού καρκίνου των ωοθηκών και συγκεκριμένα διαυγοκυτταρικό και ενδομητριοειδή καρκίνο των ωοθηκών», είπαν οι ερευνητές.

Αν και οι δύο ασθένειες συνδέονται γενετικά, ο κίνδυνος καρκίνου των ωοθηκών σε γυναίκες με ενδομητρίωση δεν αυξάνεται σημαντικά. Έχει φανεί από τις μελέτες ότι 1 στις 76 γυναίκες κινδυνεύει να αναπτύξει καρκίνο των ωοθηκών στη διάρκεια της ζωής της. Η ενδομητρίωση αυξάνει τον κίνδυνο σε 1 στις 55.

Συνέκριναν το γονιδίωμα 15.000 γυναικών με ενδομητρίωση και 25.000 με καρκίνο των ωοθηκών για να βρουν κοινά σημεία στους παράγοντες κινδύνου μεταξύ των δύο ασθενειών.

Οι ερευνητές εντόπισαν γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο και των δύο ασθενειών. Αυτά τα γονίδια θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχους νέων φαρμάκων για τη θεραπεία τόσο της ενδομητρίωσης όσο και του επιθηλιακού καρκίνου των ωοθηκών.

https://www.cell.com/cell-reports-medicine/fulltext/S2666-3791(22)00042-8?_returnURL=https%3A%2F%2Flinkinghub.elsevier.com%2Fretrieve%2Fpii%2FS2666379122000428%3Fshowall%3Dtrue

Η ενδομητρίωση αποτελεί ένα αινιγματικό νόσημα το οποίο αφορά κυρίως γυναίκες που βρίσκονται στην αναπαραγωγική ηλικία.

Η ενδομητρίωση είναι μια πάθηση κατά την οποία ιστός που φυσιολογικά καλύπτει το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) αναπτύσσεται εκτός αυτής, σε άλλες περιοχές του σώματος και δημιουργεί εστίες ενδομητρίωσης (συνήθως στις ωοθήκες, στις σάλπιγγες, στους συνδέσμους που στηρίζουν τη μήτρα, στην περιοχή ανάμεσα στον κόλπο και το έντερο και στο περιτόναιο). Σπανιότερα, εστίες ενδομητρίωσης δημιουργούνται σε κοιλιακές ουλές από προηγούμενες εγχειρήσεις στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη, στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας ή ακόμα και εκτός κοιλιακής χώρας.

Από τα πιο συχνά συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι ο έντονος πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου και της ερωτικής πράξης, ο χρόνιος πόνος στην περιοχή της λεκάνης και η υπογονιμότητα. Τα συμπτώματά της παραπέμπουν σε άλλες γυναικολογικές παθήσεις κι αυτό καθιστά τη διάγνωσή της εξαιρετικά δύσκολη. Επίσης, δεν υπάρχουν κατάλληλες εξετάσεις για να καταλήξει κάποιος  με σιγουριά στη διάγνωση. Αυτό που μπορεί να βοηθήσει διαγνωστικά είναι ο γυναικολογικός υπέρηχος  και η μαγνητική τομογραφία, αλλά ο μόνος τρόπος για να επιβεβαιωθεί με σιγουριά η ύπαρξη ενδομητρίωσης είναι η λαπαρασκόπηση.

Αν και η ενδομητρίωση είναι μία συνηθισμένη ασθένεια, όπως ο διαβήτης ή το άσθμα, οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν καν γνώση για την ύπαρξή της.

Τι δείχνουν οι αριθμοί για την ενδομητρίωση:

1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας πάσχουν από ενδομητρίωση

• 176 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως έχουν ενδομητρίωση

• 2 στις 10 γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση είναι υπογόνιμες

• 30-50% των υπογόνιμων γυναικών έχουν ενδομητρίωση

• Χρειάζονται από 7 έως 12 χρόνια για να πραγματοποιηθεί η διάγνωση της ενδομητρίωσης

Πώς συνδέεται η ενδομητρίωση με την υπογονιμότητα;

Σε περιπτώσεις εκτεταμένης ενδομητρίωσης, η βλάβη των σαλπίγγων, οι συμφύσεις και γενικά η διαταραχή της ανατομίας συμβάλλουν στην υπογονιμότητα. Στην περίπτωση των ελαφρότερων μορφών ενδομητρίωσης, οι γνώμες διίστανται. Ορισμένοι γιατροί υποστηρίζουν ότι η γυναίκα δεν καταφέρνει να μένει έγκυος επειδή πάσχει από ενδομητρίωση κι άλλοι το αντίστροφο, ότι δηλαδή ανέπτυξε ενδομητρίωση επειδή δεν έμεινε εγκαίρως έγκυος.

Μπορεί να κάνει παιδί μία γυναίκα που πάσχει από ενδομητρίωση;

Φυσικά και μπορεί. Η παρουσία ενδομητρίωσης δεν καθιστά απαραιτήτως τη γυναίκα υπογόνιμη. Όταν όμως υπάρχει δυσκολία στη σύλληψη ταυτόχρονα με ενδομητρίωση, τότε χρειάζεται να γίνει κάποιου είδους θεραπεία.

Η χειρουργική θεραπεία αφορά την αφαίρεση ή την καταστροφή των εστιών της ενδομητρίωσης και τη λύση των συμφύσεων.

Μετά από τη χειρουργική θεραπεία, το 60% των γυναικών μένουν έγκυες φυσιολογικά. Για τις υπόλοιπες περιπτώσεις, η σπερματέγχυση και η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελούν τις δύο εναλλακτικές επιλογές για να επιτευχθεί εγκυμοσύνη.

Ενδομητρική σπερματέγχυση

Η ενδομητρική σπερματέγχυση μπορεί να αποτελεί μια αποτελεσματική θεραπεία σε γυναίκες με ενδομητρίωση (αρκεί να μην υπάρχει πρόβλημα με τις σάλπιγγες ή το σπέρμα).

Ο κύκλος παρακολουθείται με διακολπικά υπερηχογραφήματα και ορμονικές εξετάσεις. Γίνεται ελεγχόμενη ωοθηκική διέγερση με γοναδοτροπίνες, έτσι ώστε να αυξηθεί η πιθανότητα εγκυμοσύνης. Όταν τα ωοθυλάκια είναι έτοιμα για ωορρηξία, τότε πραγματοποιείται η σπερματέγχυση κατά την οποία το σπέρμα του συντρόφου προετοιμάζεται κατάλληλα, επιλέγονται τα καλύτερα και υγιέστερα σπερματοζωάρια και τοποθετούνται στη μήτρα της γυναίκας κατά τη διάρκεια της ωορρηξίας.

Σε περιπτώσεις ελάχιστης ή ελαφράς ενδομητρίωσης, η ενδομητρική σπερματέγχυση με ελεγχόμενη ωοθηκική διέγερση αυξάνει τις πιθανότητες για εγκυμοσύνη. Η ενδομητρική σπερματέγχυση αποτελεί επίσης επιλογή για γυναίκες με ωοθηκικό ενδομητρίωμα ή με μέτρια/σοβαρή ενδομητρίωση.

Τα ποσοστά γεννήσεων σε γυναίκες που υπεβλήθησαν σε θεραπεία με γοναδοτροπίνες και ενδομητρική σπερματέγχυση είναι 5 έως 6 φορές υψηλότερα από τις γυναίκες που απλώς παρακολουθούνται χωρίς θεραπεία.

Σε περίπτωση που η γυναίκα η οποία πάσχει από ενδομητρίωση και είναι υπογόνιμη, έχει ήδη υποβληθεί σε 3 με 4 σπερματεγχύσεις, η πιθανότητα επιτυχίας περαιτέρω θεραπείας είναι πλέον πολύ μικρή και ενδείκνυται να προχωρήσει σε εξωσωματική γονιμοποίηση.

Εξωσωματική γονιμοποίηση

Οι γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση έχουν υψηλά ποσοστά επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση παρόλο που απαντούν πιο φτωχά στα φάρμακα της διέγερσης των ωοθηκών, παράγουν λιγότερα ωάρια, λιγότερα έμβρυα και έχουν χαμηλότερα ποσοστά εμφύτευσης. Με άλλα λόγια,  αν και παράγουν λιγότερα ωάρια ή έμβρυα, τα ποσοστά γεννήσεών τους είναι άριστα, καθώς το πρόβλημά τους είναι αριθμητικό και όχι ποιοτικό.

Στην εξωσωματική γονιμοποίηση γίνεται ελεγχόμενη διέγερση των ωοθηκών που «δίνει» συνήθως 8–10 ωάρια. Ο κύκλος παρακολουθείται με διακολπικά υπερηχογραφήματα και ορμονικές εξετάσεις. Η ωοληψία πραγματοποιείται διακολπικά κάτω από υπερηχογραφικό έλεγχο και τα ώριμα ωάρια που συλλέγονται από τις ωοθήκες γονιμοποιούνται στο εργαστήριο. Το έμβρυο ή τα έμβρυα μεταφέρονται στη μήτρα μετά από 3 έως 5ημέρες.

Στις μεγάλες εθνικές βάσεις δεδομένων στις οποίες παρακολουθούνται όλοι οι κύκλοι της εξωσωματικής γονιμοποίησης σε ετήσια βάση, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι γυναίκες με ενδομητρίωση έχουν υψηλά ποσοστά γεννήσεων (στις Ηνωμένες Πολιτείες οι γεννήσεις σε γυναίκες με ενδομητρίωση ήταν 31.1% και στη Γαλλία 24%).

Όσο μεγαλώνει η γυναίκα, η επίδραση της ενδομητρίωσης σε συνδυασμό με την ελάττωση των ωαρίων λόγω ηλικίας, καθιστά πιο δύσκολη την επίτευξη εγκυμοσύνης. Επομένως, όσο ταχύτερα μια γυναίκα με ενδομητρίωση υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αποκτήσει παιδί.

Νέα αναδρομική έρευνα έδειξε ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση θα πρέπει να γίνεται ιδανικά 7 έως 25 μήνες μετά το χειρουργείο για την ενδομητρίωση.

Η καταστολή του κύκλου για 3–6 μήνες μετά το χειρουργείο και πριν την εξωσωματική έχει 4 φορές καλύτερα ποσοστά γεννήσεων.

Η ενδομητρίωση δηλητηριάζει την ωοθήκη. Ως εκ τούτου, καθώς περνούν τα χρόνια οι πιθανότητες φυσικής σύλληψης μειώνονται. Οι γυναίκες λοιπόν που πάσχουν από ενδομητρίωση συνίσταται να ενημερώνονται από τον γιατρό τους για τη δυνατότητα διατήρησης της γονιμότητάς τους μέσω της κατάψυξης ωαρίων. Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό για γυναίκες προχωρημένων σταδίων ενδομητρίωσης.

Ενδομητρίωση και κύηση

Γυναίκες με ενδομητρίωση πρέπει να παρακολουθούνται στενά κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης και να είναι ενήμερες ότι έχουν αυξημένο κίνδυνο αυτόματης αποβολής και εξωμητρίου κυήσεως.

Ο μεγαλύτερος εχθρός των γυναικών με ενδομητρίωση που θέλουν να αποκτήσουν παιδί είναι το χάσιμο χρόνου. Η εξατομικευμένη θεραπεία κάθε γυναίκας αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα να αποκτήσει ένα υγιές παιδί.