Η συνδυαστική θεραπεία με Relugolix CT,  έναν μη πεπτιδικό ανταγωνιστή των υποδοχέων GnRH για 2 χρόνια είναι ασφαλής και αποτελεσματική σε ασθενείς με σοβαρή ενδομητρίωση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Human Reproduction.

Από ενδομητρίωση πάσχει η 1 στις 10 γυναίκες και συνήθως τα συμπτώματα είναι πόνος στην περίοδο και κατά την ερωτική πράξη, αλλά και υπογονιμότητα.

Οι υπάρχουσες μέθοδοι θεραπείας, συμπεριλαμβανομένης της χειρουργικής επέμβασης και της φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να μην εξαλείψουν τα συμπτώματα ή να υπάρξει υποτροπή.

Οι ερευνητές τονίζουν ότι είναι αναγκαία η από του στόματος θεραπεία, που μειώνει τον πόνο και είναι ασφαλής για μακροχρόνια χρήση, καθώς οι υπάρχουσες επιλογές, όπως οι αγωνιστές και οι ανταγωνιστές GnRH, έχουν συσχετιστεί με μειωμένη οστική πυκνότητα.

Το Relugolix CT αποτελείται από 40 mg relugolix, 1 mg οιστραδιόλης και 0,5 mg οξικής νορεθιστερόνης που λαμβάνονται από το στόμα μία φορά την ημέρα. Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι είναι ασφαλές και αποτελεσματικό στη διαχείριση της σοβαρής ενδομητρίωσης.

Στη μελέτη, διάρκειας 104 εβδομάδων, στην οποία συμμετείχαν 681 ασθενείς φάνηκε ότι τα ποσοστά ανταπόκρισης για δυσμηνόρροια και μη εμμηνορροϊκό πυελικό πόνο ήταν σταθερά καλύτερα την 52^η και 104^η εβδομάδα. Τα μακροπρόθεσμα δεδομένα για την ασφάλεια του φαρμάκου δεν έδειξαν νέες επιπλοκές, υπήρχαν λίγες σοβαρές παρενέργειες και υπήρξε σταθερή οστική πυκνότητα κατά την περίοδο της μελέτης.

Ο πόνος της ενδομητρίωσης συχνά αντιμετωπίζεται με αντισυλληπτικά χάπια, προγεστίνες και μερικές φορές ανδρογόνα. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν αγωνιστές και ανταγωνιστές GnRH, αλλά αυτές οι θεραπείες έχουν συσχετιστεί με απώλεια οστικής μάζας και κατά συνέπεια μειωμένη οστική πυκνότητα. Υπάρχει λοιπόν ανάγκη για από του στόματος θεραπεία για τη μείωση του πόνου, η οποία να είναι ασφαλής για μακροχρόνια χρήση.

Το Relugolix είναι ένας μη πεπτιδικός ανταγωνιστής των υποδοχέων GnRH που εμποδίζει τη δέσμευση της ενδογενούς GnRH μέσω της παραγωγής βαρανοοιστραδιόλης και προγεστερόνης. Το Relugolix CT περιλαμβάνει 40 mg relugolix, 1 mg οιστραδιόλης και 0,5 mg οξικής νορεθιστερόνης και λαμβάνεται από στόματος μία φορά την ημέρα. Τα δεδομένα έχουν δείξει βραχυπρόθεσμη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια για τη διαχείριση της σοβαρής ενδομητρίωσης.

Στη νέα μελέτη που στόχο είχε να προσδιορίσουν οι ερευνητές την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του relugolix για έως και 2 χρόνια, έλαβαν μέρος γυναίκες ηλικίας 18-50 ετών με μέτρια έως σοβαρή δυσμηνόρροια και μη εμμηνορροϊκό πυελικό πόνο (στη λεκάνη).

Οι συμμετέχουσες έλαβαν το φάρμακο από την 1^η έως και τη 14^η ημέρα του εμμηνορροϊκού κύκλου, νηστικές το πρωί. Προαπαιτούμενο ήταν η χρήση μη ορμονικής αντισύλληψης πριν την έναρξη της μελέτης.

Το Relugolix CT χορηγήθηκε από του στόματος για έως και 80 εβδομάδες. Η αποτελεσματικότητά του σε σχέση με τη δυσμηνόρροια και τον μη εμμηνορροϊκό πυελικό πόνο κατεγράφη την 52^η και την 105^η εβδομάδα ή στο τέλος της θεραπείας (EOT).

Κατεγράφησαν οι παρενέργειες και έγιναν βιοψίες ενδομητρίου, καθώς και οι μαστογραφίες σε ασθενείς ηλικίας άνω των 40 ετών.

Αναλύθηκαν 681 ασθενείς με 52 εβδομάδες θεραπείας και 501 με 104 εβδομάδες θεραπείας. Από τις συμμετέχουσες, το 8,2% ανέφερε παρενέργειες που οδήγησαν σε διακοπή της θεραπείας και το 2% διέκοψε επειδή δεν ήταν αποτελεσματική.

Οι ασθενείς ήταν κατά μέσο όρο ηλικίας 34 ετών, η 1 στις 3 είχαν διάγνωση ενδομητρίωσης 5 ή περισσότερα χρόνια πριν από τη μελέτη και το 84% είχε κάνει στο παρελθόν χειρουργικές επεμβάσεις για την ενδομητρίωση.

Αποτελεσματικότητα κατά της δυσμηνόρροιας (του πόνου στην περίοδο) ανέφερε το 83,8% της ομάδας που πήρε relugolix CT την 52^η εβδομάδα της μελέτης και κατά του μη εμμηνοροϊκού πυελικού πόνου το 73,6%. Την 104^η εβδομάδα (ή στο τέλος της θεραπείας που ελήφθη), τα ποσοστά αυτά ήταν 84,8% και 75,8%, αντίστοιχα.

Αντιστοίχως τα ποσοστά της ομάδας που ελάμβανε εικονικό φάρμακο ήταν 80,4% και 73,1%, αντίστοιχα.

Η μέση βαθμολογία δυσμηνόρροιας (πόνου στην περίοδο) στην ομάδα που έπαιρνε relugolix CT ήταν 7,4 κατά την έναρξη, μειώθηκε στο 1,2 την 52^η εβδομάδα και παρέμεινε σταθερή μέχρι την 104^η εβδομάδα, δείχνοντας μείωση 84%.

Για τη μέση βαθμολογία για τον μη εμμηνοροϊκό πυελικό πόνο, από 5,9 κατά την έναρξη μειώθηκε σε 2,2 την 52^η εβδομάδα και 1,8 την 104^η εβδομάδα.

Τα μακροπρόθεσμα δεδομένα ασφάλειας δεν αποκάλυψαν νέα θέματα για την ασφάλεια της θεραπείας. Κάποιου είδους παρενέργεια αναφέρθηκε από το 93,1% των γυναικών τις 104 εβδομάδες που διήρκεσε η μελέτη, αλλά μόνο 10,8% των ασθενών αναφέρθηκαν σε επιπέδου 3 ή πιο σοβαρές παρενέργειες και μόνο το 4% ανέφερε σοβαρές παρενέργειες.

Τα ποσοστά των παρενεργειών δεν αυξήθηκαν δυσανάλογα μεταξύ της 24^ης εβδομάδας και της 104^ης. Επιπλέον, η μικρή μέση μείωση της οστικής πυκνότητας που είχε παρατηρηθεί την 24^η εβδομάδα, δεν αυξήθηκε μέχρι την 104^η εβδομάδα.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι είναι ασφαλής και αποτελεσματικό το relugolix CT στην αντιμετώπιση της σοβαρής ενδομητρίωσης. Τόνισαν πάντως ότι χρειάζεται  έρευνα σχετικά με τη μακροχρόνια αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ενδομητρίωσης.

https://academic.oup.com/humrep/advance-article/doi/10.1093/humrep/dead263/7577817

Η 1 στις 10 γυναίκες πάσχουν από ενδομητρίωση και πάρα πολλές δεν το γνωρίζουν. Υπολογίζεται ότι κατά μέσο όρο μία γυναίκα που πάσχει από αυτή τη χρόνια γυναικολογική πάθηση έχει διάγνωση 5-12 χρόνια μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.

Η ενδομητρίωση μπορεί να καταστρέψει την καθημερινότητα μίας γυναίκας, προκαλώντας έντονο πόνο κατά την έμμηνο ρύση, τη σεξουαλική επαφή, αλλά και να προκαλέσει υπογονιμότητα.

Ερευνητές ανέλυσαν τους λόγους που καθυστερεί τόσο η διάγνωση της ενδομητρίωσης. Βασικοί παράγοντες είναι ότι θεωρείται «φυσιολογικό» να πονάει μία γυναίκα όταν έχει περίοδο, ότι η ενδομητρίωση έχει πολλά διαφορετικά συμπτώματα και συχνά συγχέεται με άλλες γυναικολογικές παθήσεις, αλλά και ότι δεν είναι πολλές φορές επαρκής η εκπαίδευση των ιατρών και δεν γίνεται παραπομπή της γυναίκας σε ειδικό.

Η ανασκόπηση ρίχνει φως σε διάφορους τομείς με στόχο να μειωθεί ο χρόνος διάγνωσης και θεραπείας της ενδομητρίωσης.

Τι είναι η ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι μια γυναικολογική πάθηση κατά την οποία ιστός που μοιάζει με το ενδομήτριο (τη φόδρα της μήτρας) αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα. Εστίες ενδομητρίωσης μπορεί να υπάρχουν σε διάφορα σημεία του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των ωοθηκών, των σαλπίγγων και της ουροδόχου κύστης.

Η ενδομητρίωση είναι χρόνια πάθηση και η θεραπεία επικεντρώνεται κυρίως στη διαχείριση των συμπτωμάτων. Το κύριο σύμπτωμα είναι ο πόνος, συχνά στην περιοχή της πυέλου (λεκάνης).

Ο πόνος μπορεί να εμφανίζεται συγκεκριμένες στιγμές, όπως κατά την έμμηνο ρύση ή τη σεξουαλική επαφή. Μπορεί επίσης να υπάρχουν και άλλα συμπτώματα, όπως χρόνια κόπωση ή δυσκολία να μείνει έγκυος μία γυναίκα. Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης μπορεί μερικές φορές να βελτιωθούν μετά την εμμηνόπαυση.

Η ενδομητρίωση μπορεί να εξουθενώσει μία γυναίκα. Μπορεί να πονά κατά την επαφή, να έχει πόνους με τις κινήσεις του εντέρου, διάρροια, δυσκοιλιότητα, συχνουρία και επείγουσα ανάγκη για ούρηση, πολύ αίμα στην περίοδο, πόνους στο στήθος ή το πόδι και χρόνια κόπωση.

Δεν υπάρχουν επί του παρόντος μη επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι όπως ο υπέρηχος ή μία εξέταση αίματος, που θα μπορούσαν να διαγνώσουν αξιόπιστα την ενδομητρίωση. Για να είναι σίγουρη μία γυναίκα πως πάσχει από ενδομητρίωση πρέπει να το διαπιστώσει λαπαροσκοπικά ο γιατρός της.

Εμπόδια στη διάγνωση της ενδομητρίωσης

Όπως είπαν οι ερευνητές, αυτή η αναθεώρηση περιλάμβανε 13 μελέτες που πληρούσαν αυστηρά κριτήρια καταλληλότητας. Όλες οι μελέτες περιελάμβαναν είτε γυναίκες με ενδομητρίωση είτε επαγγελματίες υγείας που είχαν εμπειρία στη διάγνωση της ενδομητρίωσης.

Με βάση μια ανάλυση αυτών των άρθρων, οι ερευνητές εντόπισαν θέματα, τα οποία εμπίπτουν σε τέσσερις κατηγορίες που συμβάλλουν στην καθυστερημένη διάγνωση:

• Εξατομικευμένοι παράγοντες
• Διαπροσωπικές επιρροές
• Παράγοντες του συστήματος υγείας
• Παράγοντες που σχετίζονται ειδικά με την ενδομητρίωση

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι σε ατομικό επίπεδο, πολλές γυναίκες δυσκολεύονταν να κατανοήσουν τον τυπικό πόνο της εμμήνου ρύσεως, πίστευαν ότι ο πόνος είναι «κανονικός» και ότι έπρεπε απλώς να τον αντιμετωπίσουν. Αυτές οι πεποιθήσεις και τα μέτρα που λάμβαναν οι γυναίκες για να αντιμετωπίσουν μόνες τους τον πόνο, επηρέαζαν το χρονικό διάστημα που περνούσε πριν υπάρξει διάγνωση της ενδομητρίωσης.

Σε διαπροσωπικό επίπεδο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το ταμπού που υπάρχει σχετικά με το να συζητάμε τα προβλήματα της εμμήνου ρύσεως, αλλά και η κοινωνία που θεωρεί φυσιολογικό τον πόνο της περιόδου είναι παράγοντες που καθυστερούν ακόμα περισσότερο τη διάγνωση.

Τέλος, το σύστημα υγείας και η ίδια η πάθηση επηρέασαν το χρόνο διάγνωσης. Για παράδειγμα, οι συμμετέχουσες ανέφεραν ότι οι παθολόγοι δεν ασχολούνται με τις ανησυχίες της γυναίκας ή φαίνεται ότι δεν έχουν γνώσεις σχετικά με την ενδομητρίωση. Ομοίως, οι επαγγελματίες υγείας που έλαβαν μέρος στη μελέτη, είπαν ότι δεν έχουν επαρκή εκπαίδευση σχετικά με την ενδομητρίωση και πολλοί είπαν ότι δεν είχαν σαφείς κλινικές οδηγίες για τη διάγνωση.

Σημαντικά προβλήματα υπήρχαν και στην επικοινωνία. Μερικές φορές οι γιατροί χορηγούν αντισυλληπτικά χάπια για να βοηθήσουν τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία της ενδομητρίωσης. Οι συμμετέχουσες όμως, δεν λάμβαναν πάντα σαφείς εξηγήσεις για τον λόγο που αποκλείστηκαν άλλες διαγνώσεις ή για τη στρατηγική πίσω από τη χρήση από του χαπιού.

Έλλειψη διαγνωστικών εξετάσεων για ενδομητρίωση

Οι γιατροί τόνισαν ότι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης μπορεί να μοιάζουν πολύ με τα συμπτώματα άλλων παθήσεων, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η διάγνωση. Αντικειμενικά, η διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι δύσκολη, καθώς δεν υπάρχουν μη επεμβατικές εξετάσεις που μπορούν να δώσουν μία ακριβή διάγνωση. Επίσης υπήρχαν καθυστερήσεις στις παραπομπές των ασθενών.

Ένας λόγος ήταν η εσφαλμένη αντίληψη ότι η λαπαροσκοπική χειρουργική είναι το μόνο μέσο διάγνωσης. Οι γιατροί είχαν επίσης αμφιβολίες τη χρησιμότητα της διάγνωσης της ενδομητρίωσης.

Η επικεφαλής της μελέτης υποστήριξε ότι θα πρέπει να υπαρξουν αλλαγές σε πολλά επίπεδα προκειμένου να μην στέκονται εμπόδιο στη διάγνωση όλα τα παραπάνω.

«Υπάρχουν τελικά σε όλο το «ταξίδι» της ενδομητρίωσης καθυστερήσεις προκειμένου να υπάρξει διάγνωση. Πρέπει να  στοχεύσουμε σε διαφορετικά επίπεδα: από την κοινωνία, που θεωρεί φυσιολογικό τον πόνο στην έμμηνο ρύση και την ανοιχτή συζήτηση για τα προβλήματα της περιόδου, μέχρι τους γιατρούς, που πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι και ενημερωμένοι για τους τρόπους διάγνωσης και ταυτοχρόνως να ακούνε τις ασθενείς όταν τους λένε ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την περίοδό τους».

Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να διαπιστώσουμε πως οι ασθενείς αισθάνονται που οι κατευθυντήριες οδηγίες έχουν αλλάξει και δίνουν περισσότερη σημασία στην εμπειρική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ενδομητρίωσης, παρά στην οριστική διάγνωσή της με τη λαπαροσκόπηση. Αυτό αποθάρρυνε τους παθολόγους από το να παραπέμψουν τις γυναίκες σε εξειδικευμένο γιατρό, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η διάγνωση και η θεραπεία.

Είναι σημαντικό να μιλάμε για τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης

Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι γυναίκες που πιστεύουν ότι μπορεί να πάσχουν από ενδομητρίωση να μιλούν με τον γιατρό τους για αυτό που τους συμβαίνει και να ζητούν τη γνώμη ενός γιατρού, ο οποίος έχει την εμπειρία και τις γνώσεις για να κάνει τη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Είναι επίσης πολύ σημαντικό οι γιατροί να λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν την άποψη της γυναίκας που τους λέει ότι κάτι δεν είναι φυσιολογικό με την περίοδό της και εάν δεν έχουν την απαραίτητη εμπειρία για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης, να παραπέμπουν τις ασθενείς σε εξειδικευμένους γιατρούς.

https://journals.lww.com/greenjournal/Abstract/9900/Barriers_to_a_Timely_Diagnosis_of_Endometriosis__A.821.aspx

Μια μεγάλης κλίμακας μελέτη των γενετικών χαρακτηριστικών της ενδομητρίωσης έγινε με στόχο να καταλάβουμε καλύτερα τη σχέση της ενδομητρίωσης με άλλες φλεγμονώδεις και χρόνιες παθήσεις.

Οι ερευνητές του πανεπιστημίου της Οξφόρδης ανέλυσαν το γονιδίωμα 60.674 γυναικών με ενδομητρίωση και 701.926 υγιών γυναικών ευρωπαϊκής, αμερικανικής, αυστραλιανής και ιαπωνικής καταγωγής. Θέλησαν να βρουν τον μηχανισμό πίσω από την σύνδεση της ενδομητρίωσης με άλλες φλεγμονώδεις ασθένειες που προκαλούν χρόνιο πόνο.

Ο μεγάλος όγκος δεδομένων, τα εξαιρετικά λεπτομερή δεδομένα που είχαν καταγραφεί για τα χειρουργικά ευρήματα και την εμπειρία του πόνου σε γυναίκες που είχαν ενδομητρίωση και εκείνες που δεν είχαν έδωσαν στους ερευνητές την ευκαιρία να δημιουργήσουν έναν θησαυρό νέων πληροφοριών σχετικά με τους υποτύπους της ενδομητρίωσης από γενετική άποψη και για την εμπειρία πόνου.

Στην ενδομητρίωση αναπτύσσεται ιστός σαν αυτόν της «φόδρας» της μήτρας (του ενδομητρίου) σε άλλα μέρη του σώματος, όπως οι ωοθήκες. Οι γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση συνήθως νιώθουν έντονο πόνο, κυρίως στην περίοδο και την ερωτική επαφή και συχνά έχουν ακανόνιστες περιόδους, χρόνια κόπωση, ναυτία και υπογονιμότητα.

Τα ακριβή αιτία αυτής της πάθησης είναι άγνωστα και οι διαθέσιμες θεραπείες χρησιμοποιούνται μόνο για τη διαχείριση των συμπτωμάτων. Περίπου 1 στις 10 γυναίκες παγκοσμίως πάσχουν από ενδομητρίωση και πολλές δεν το γνωρίζουν για 7-12 χρόνια, καθώς τα συμπτώματά της μοιάζουν με αυτά άλλων γυναικολογικών παθήσεων και η ύπαρξή της επιβεβαιώνεται μόνο λαπαροσκοπικά.

Συγκρίνοντας το γονιδίωμα όλων των συμμετεχόντων ευρωπαϊκής καταγωγής, οι ερευνητές εντόπισαν 42 γενετικούς τόπους που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ενδομητρίωσης.

«Γενετικός τόπος» είναι μια συγκεκριμένη, σταθερή θέση σε ένα χρωμόσωμα όπου εδράζει ένα συγκεκριμένο γονίδιο. Κάθε χρωμόσωμα φέρει πολλά γονίδια και κάθε γονίδιο έχει τη θέση του.

Αυτοί οι 42 τόποι αντιστοιχούν σε μία σειρά γονιδίων που εκφράστηκαν διαφορετικά στο ενδομήτριο και επομένως έχουν πιθανό ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου.

Οι ερευνητές εντόπισαν παραλλαγές σε αυτούς τους τόπους που συναντώνται πιο συχνά σε ασθενείς με ενδομητρίωση.

Πολλά από αυτά τα γονίδια ρυθμίζουν τη διατήρηση των ορμονών.

Επίσης, συνδέονται με 11 παθήσεις χρόνιου πόνου, όπως η ημικρανία και ο χρόνιος πόνος στη μέση. Διαπίστωσαν επίσης ότι η ενδομητρίωση μοιράζεται κοινά γονίδια με δύο φλεγμονώδεις παθήσεις, την οστεοαρθρίτιδα και το άσθμα.

Όπως είπαν οι ερευνητές, αυτό υποδηλώνει ότι η ενδομητρίωση σχετίζεται με χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις, με τον πόνο και πιθανώς με την αντίληψη του πόνου.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η ενδομητρίωση των ωοθηκών έχει διαφορετικό γενετικό προφίλ από τους υπόλοιπους  υποτύπους της ενδομητρίωσης.

«Η ενδομητρίωση αναγνωρίζεται πλέον ως μείζον πρόβλημα υγείας που επηρεάζει τις ζωές των γυναικών», είπαν οι ερευνητές.

«Η γενετική που κρύβεται πίσω από την ενδομητρίωση, θα βοηθήσει την ερευνητική κοινότητα στις προσπάθειές της να βρει νέες θεραπείες και πιθανώς νέους τρόπους διάγνωσης της νόσου προς όφελος εκατομμυρίων γυναικών σε όλο τον κόσμο», κατέληξαν οι ερευνητές.

https://www.nature.com/articles/s41588-023-01323-z